1. Welcome back
Het is geweldig alle telefoontjes en berichtjes die je krijgt met goede wensen vlak voor vertrek naar Oeganda. Het zijn er zo veel dat we niet in de gelegenheid zijn daar op te reageren. Het stimuleert en we willen bij deze gelegenheid iedereen daarvoor nog dank zeggen.
Het is geweldig de reactie die we krijgen als we weer door het stadje Mukono lopen waar we gedurende ons verblijf in Oeganda een huis huren. “You are most welcome. Welcome back”, horen we van verschillende kanten. Een auto stopt midden op straat. Het raampje gaat open. “How are you? horen we van een voor ons bekend persoon.
In de supermarkt komt het personeel achter de toonbank vandaan om ons de hand te schudden. In ons stamhotel is men blij ons weer een ijskoude Nile Special te kunnen serveren.
“Hé mister Leo,” roept een boda boda rijder wanneer hij ons ziet aankomen. Vanuit een straatstalletje roept een vrouw ons een welkom toe.
We zijn terug in Mukono. Het voelt als thuiskomen.
Een paar dagen later gaan we met de auto naar Gods Glory nursery and primary school in Seeta Nazigo. Onderweg passeren we verschillende kleine gehuchtjes. Het is bloedheet. Alle ramen staan wagenwijd open zolang er geen tegenligger aankomt. In dat geval gaan de raampjes dicht om ons enigszins te beschermen tegen de geweldige rode stofwolken.
Het is opvallend hoe snel kinderen in de gaten hebben dat er blanken in de auto zitten. Het “Hé muzungu” (blanke) is dan ook niet van de lucht.
In Seeta Nazigo rijden we in een flits de werkplaats van de timmerman voorbij. Toch heeft hij ons opgemerkt en zwaait ons achterna.
Ook zien we Ronald in zijn rolstoel. Ronald zagen we vorig jaar op handen en voeten door het dorp lopen omdat zijn rolstoel stuk was. We hebben ervoor gezorgd dat zijn rolstoel gerepareerd werd.
Ronald heeft ons klaarblijkelijk ook gezien. Wanneer we het terrein van Gods Glory verkennen, komt hij in zijn rolstoel naar ons toe.
Hij heeft een kleine jerrycan met melk van zijn koe bij zich. Dat krijgen wij van hem cadeau uit dank voor wat wij voor hem gedaan hebben. Herma krijgt er een brok van in haar keel.
1.1. Het Lejofonds wil onderwijs mogelijk maken voor kansarme kinderen in Oeganda en hen een hoopvolle toekomst bieden.
Onder die titel berichten we in nieuwsbrief 29 hoe het Lejofonds onze dove vriend James in de afgelopen jaren heeft ondersteund.
Vandaag bezoeken we James opnieuw en daar verheugen we ons op.
We bezoeken de school waar hij recentelijk een opleiding tot timmerman heeft afgesloten.
James is timmerman. Geweldig. Nu moet hij zijn er zijn bestaan in zien te vinden.
We hebben een mobieltje bij ons voor James met daarbij een solar oplader. Via sms-jes kan James zo communiceren met anderen.
Wanneer we bij school aankomen, worden we ontvangen door James oude leraar, een vriendelijke oude man die met een geheel eigen gebarentaaltje communiceert met James.
De man neemt ons onmiddellijk mee naar een grote werkruimte. Daar staat allerlei meubilair uitgestald.
We hebben James vanuit Nederland de opdracht gegeven een kleuterstoeltje te maken. We zien nu het resultaat. Het is grote klasse.
Het is alsof hier een ervaren vakman aan het werk is geweest. De leerkracht vertelt dat hij James meteen wat meer stoeltjes heeft laten maken.
En dan komt hij met een verrassende mededeling. James levert vakwerk af. De school heeft hem daarom in dienst genomen en betaalt hem nu een salaris. Schitterend.
James maakt gebruikt van de werkruimte van de school en ook van het gereedschap. Op termijn zal hij echter zelf voor gereedschap moeten zorgen.
Een tweede verrassende mededeling is, dat James hier nu aanwezig is. Hij verbijft echter op een ander gedeelte van het immense terrein. Het is lunchtijd.
Inmiddels is James ingeseind dat wij er zijn. Even later zien we hem aankomen. James is gegroeid. Niet zozeer in de lengte. Lang was hij al. Maar hier komt een gespierde kerel aan. Het laatste stukje wordt rennend afgelegd. Een stevige omhelzing volgt.
We bieden James een t-shirt aan.
We zijn trots op James en trots op zijn leerkracht. Dat zeggen we ook. De leerkracht is ook trots op zichzelf dat hij met James dit resultaat heeft bereikt. Hij laat nog eens andere produkten aanrukken die James gemaakt heeft.
We gaan nu met zijn allen naar James huis. Zoals eerder beschreven kijkt de vader van James niet naar hem om. Het zijn de grootouders die hem altijd verzorgd en begeleid hebben. Vooral oma is gek op James.
Wanneer we uit de auto stappen, is oma ook de eerste die ons begroet. Ze is sterk vermagerd.
Oma blijkt kanker te hebben. Dat is schrikken.
James wil ons direct de geiten laten zien.
Na die bewonderd te hebben, willen we graag weten waar James nu woont. We gaan richting het huis van zijn vader. Daar woont hij echter niet meer. Vlak bij het huis van zijn vader heeft James een plaggenhut voor zichzelf gebouwd.
Hij laat ons vol trots de binnenkant zien. De wanden zijn beplakt met krantenpapier.
Buiten ligt een grote stapel stenen. James heeft de stenen zelf letterlijk uit de klei getrokken. James wil een eigen huis van stenen bouwen. We denken dan ook dat dit het begin is.
Dat is een misverstand. James heeft deze stenen voor zijn vader gemaakt, die zich nog nooit om hem bekommerd heeft. Typisch James!
1.2. Valse start
Veel families in het werkgebied van het Lejofonds leven onder de armoedegrens. Gezinnen hebben veel kinderen. Voor ouders is het een geweldige opgave het schoolgeld voor hun kinderen te betalen als ze al hun kinderen naar school sturen. Een aantal ouders is niet of nauwelijks geletterd en zien de zin er niet van in hun kinderen naar school te sturen.
Voor veel scholen is het schoolgeld de enige bron van inkomsten. Wanneer ouder het schoolgeld niet betalen of slechts een deel daarvan geeft dit financiële problemen.
Directeur Stephen van Gods Glory nursery and primary school heeft zo zijn eigen administratiesysteem. Het is zo opgezet dat hij nooit een goed en volledig overzicht heeft over de inkomsten en de uitgaven. Zo gauw ouders schoolgeld betalen, beschikt Stephen over geld en koopt hij dingen. Is het geld op dan kunnen gewenste aankopen niet gedaan worden en moet alles op de pof.
Aan het eind van het schooljaar hebben lang niet alle ouders het volledige schoolgeld betaald. De leerkrachten zijn daarvan de dupe. Zij krijgen slechts een gedeelte van het magere salaris uitbetaald.
(gemiddeld 55 euro per maand)
Als ouders in het nieuwe schooljaar schoolgeld betalen, krijgen de leerkrachten het achterstallige salaris uitbetaald. In de vakantiemaanden, december en januari krijgen leerkrachten geen salaris.
Vanuit Nederland proberen we Stephen “gereedschap” te geven om een goed administratiesysteem op te zetten. Daarbij willen we voor het schooljaar 2015 werken met een goede begroting. De communicatie verloopt uiterst moeizaam.
Terug in Oeganda beleggen we direct een aantal vergaderingen met Stephen.
Doel is het opstellen van een goede begroting. We geven Stephen telkens huiswerk op.
Zo moet hij een lijst opstellen van alle aan te schaffen schoolmaterialen in een jaar. Stephen stelt een lijst op zonder daarbij aantallen te noemen. Een aantal uren verder hebben we de aantallen, maar dan ontbreken de prijzen nog.
De kinderen krijgen elke dag een beker pap op school. Stephen heeft opgegeven hoeveel kilo maïspoeder hij per week moet kopen en wat de kosten daarvan zijn. De kosten wijken sterk af van die van vorig jaar.
Er zijn duidelijk fouten gemaakt. Stephen moet zijn achterban raadplegen om de feiten te achterhalen en dat betekent weer een vertraging van enkele dagen.
Duidelijk wordt dat het nieuwe schooljaar, ondanks al onze inspanningen, van start gaat terwijl de begroting nog ontbreekt.
De school start op een dinsdag. Ter voorbereiding is er de dag ervoor om vier uur ’s middags een vergadering met de leerkrachten.
Daar willen we bij zijn. Om vier uur is er nog niemand op school te bekennen. We zien alleen twee meisjes de was doen.
We bellen Stephen. Hij is samen met een leerkracht naar een begrafenis geweest. Hij is onderweg naar school. Na hun komst wachten we nog een poos, maar er komt niemand meer. Ook niet de pas aangestelde headteacher.
Voor Stephen lijkt het niet echt een probleem te zijn. De eerste week komen er toch weinig kinderen naar school. Die kunnen wel zoet gehouden worden, terwijl het team vergadert.
Eerder hebben we Stephen aangegeven dat het schoolterrein een grote schoonmaakbeurt vereist voor het begin van het schooljaar. En het zou ook niet onaardig zijn alle koeieflatsen van zijn koe te verwijderen.
Het is tot onze ergernis, die we ook laten blijken, tegen dovemansoren gezegd.
Het motto van de school is: With God all is possible”. Het is duidelijk. God heeft ook vakantie gehad.
1.3. De donkere dagen rond Kerst
We hebben inmiddels een maandelijks vergadering met de deelnemers van het project Goat to Goat uit Nkonkonjeru achter de rug. We werden verwelkomd met een dansje.
Voor vertrek naar Oeganda hebben we nog eens de maandelijkse rapporten van de coördinator bestudeerd.
In de decembermaand zijn er verschillende geiten doodgegaan. Opvallend.
We hebben de afspraak dat in een dergelijk geval er direct een foto gemaakt dient te worden als bewijsstuk. In een paar gevallen ontbreekt de foto. Voor ons is het duidelijk. Kerstmis is sommige beesten fataal geworden.
Met de deelnemers maken we nu een nieuwe afspraak. Wanneer een beest dood gaat en er is geen foto als bewijsstuk dient de betreffende deelnemer aan het project zelf voor vervanging te zorgen. De vergadering gaat akkoord.
Dan ontdekken we dat iemand die in opdracht van het Lejofonds verschillende taken heeft uitgevoerd dat naar eigen goed dunken en interpretatie heeft uitgevoerd. Dit houdt in dat hij op slinkse wijze zichzelf heeft bevoordeeld.
In een “meeting” leggen we de feiten op tafel. Feiten zijn feiten en dus is er geen ontkennen aan. De schuldige belooft de schade te herstellen en over te gaan tot terug betalen. Om daar zeker van te zijn en onze zaakjes veilig te stellen, nemen we toch maar een advocaat in de arm.
En zo hebben we al weer drukke, maar ook gevarieerde dagen achter de rug. Daarbij hebben we ons ook met andere dingen moeten bezig houden dan vooraf gedacht.
