4. Stemmingen

Dit reisverslag heeft als thema “Stemmingen”.
De bouw op de Kisimbizi heeft het hoogste punt bereikt. De vlag gaat in top. Er wordt “pannenbier” uitgedeeld. Er heerst een feestelijke stemming.

Op de “factory” krijgen de werkers nieuwe handschoenen en laarzen. Belangrijker is dat het salaris wordt uitbetaald. Dat verklaart een opperbeste stemming.

Zoals we in het vorige reisverslag vermeld, hebben we voetbaluniformen uitgedeeld. We worden nu door de spelers uitgenodigd een voetbalwedstrijd bij te wonen. Het gaat om “het eggie”. De stemming is uitgelaten, maar ook serieus.

We gaan een dagje op stap voor het project Green Charcoal Lejofonds. We willen de stemming peilen op verschillende scholen wat betreft het overgaan op het gebruik van green charcoal.

Dit alles resulteert in de volgende hoofdstukken:


4.1. Vlag in top

Zondags gaat de bouw op de Kisimbizi gewoon door. Het hoogste punt zal zondag bereikt worden, zo heeft de aannemer aangegeven. Daar willen we bij zijn. De vlag moet in top. Daarna is het tijd voor “pannenbier” Wanneer we bij de Kisimbizi school aan komen, zien we dat men al veel verder is. Bij de voorste lokalen brengt men de dakplaten al aan. Bij de achterste twee lokalen is het hoogste punt ook bereikt. De vlag kan in top. We hebben mister Spencer een Nederlandse vlag gegeven. Die is gebruikt toen het hoogste punt bereikt was van de bouw van de “boarding” voor jongens.

We hebben Spencer gevraagd de vlag weer op te duikelen. Dat blijkt te veel gevraagd. De vlag is onvindbaar.

Als alternatief komt Spencer met de Oegandese vlag aan. De aannemer klimt met de vlag naar het hoogste punt. Daar fungeert hij even als vlaggenstok en laat de vlag wapperen tot alle foto’s genomen zijn. Dan is het tijd voor “pannenbier” Van tevoren hebben we gevraagd hoeveel mensen er aan het werk zijn. Dat blijken er het liefst 21 te zijn.

Omdat de werkdag nog lang is, bestaat het pannenbier uit frisdrank. De bouwvakkers zijn er niet minder blij om. Het betekent handen schudden en het “God bless you” is niet van de lucht. Op de terugweg gaan we nog even langs de keuken en het huis voor de hedmaster. De keuken is zo goed als klaar op wat afwerking en het schilderwerk na. Ook het huis van de headmaster is klaar. Het ziet er allemaal goed uit. Alles moet nog een weekje drogen en dan kan de headmaster verhuizen. Daarna kunnen we bekijken welke aanpassingen er nodig zijn om zijn woning te laten fungeren als “staff room” en “office” voor de “director”.

4.2. Uitgelaten stemming

Er zijn wat wijzigingen in de personele bezetting op de “factory” van het Lejofonds. Een van de leden heeft zich teruggetrokken uit het project. Een oud-medewerkster is teruggekomen. En een oud-leerkracht is aangesteld als leidinggevende.

De laatste heeft de eerste werkdagen achter de rug en we zijn benieuwd hoe alles loopt. We hebben voor de werkers ook nieuwe handschoenen en laarzen gekocht. In de productieruimte zien we de nieuwe voorraad zakken met “dust” liggen. Dit gruis moet gezeefd worden om de grote stukken eruit te halen. Die worden later met de “crusher machine” fijn gemaald.

Het gezeefde gruis wordt gemixt met molasse. Dit is een stroopachtig bijproduct van de productie van suiker uit suikerriet.

De mix gaat naar de briketmachine om er houtskoolbriketten van te persen. Er hangt een vrolijke sfeer mede veroorzaakt door het werken met nieuwe handschoenen. In de opslagriuimte liggen de nodige verpakte zakken houtskool klaar om weg gebracht te worden. Leo en coördinator Daniel Kibago berekenen hoeveel uren iedereen in de afgelopen maand gewerkt heeft. Het maakt duidelijk wat iedereen uitbetaald krijgt. We roepen iedereen bijeen om te horen hoe het werk verloopt in de nieuwe samenstelling. Maar ook om de mensen uit te betalen. Herma heeft nieuwe laarzen mee genomen. De laarzen worden uitgedeeld, maar Herma geeft aan dat ze na de “vergadering” nog wel even gepast moeten worden. Het passen moet met schone voeten zodat niet passende laarzen terug gebracht kunnen worden.

Met behulp van een teiltje water en wat palmbladeren worden de voeten schoongemaakt. Men past de laarzen. Blije gezichten als dat het geval is. Nieuwe handschoenen en laarzen, de toezegging dat er overalls komen en de uitbetaling van het salaris, dit alles zorgt voor een uitgelaten stemming. Bij vertrek laden we de auto vol met zakken “green charcoal”. Er heeft zich een nieuwe klant gemeld. Zij heeft op televisie een uitzending gezien over “green charcoal” van het bedrijf Eco Fuel Africa en de eigenaar gebeld om een order te plaatsen. Levering bleek op dat moment niet mogelijk en de klant werd doorverwezen naar het Lejofonds. In de buurt van de klant belt Daniel Kibago om het juiste adres te weten te komen. Dat geeft wat geharrewar omdat de betreffende dame voor de telefoon niet veel verder komt dan dat het “hier” is.

Maar uiteindelijk vinden we de klant en kan het uitladen beginnen.

4.3. Om het eggie

Nog een keertje voetbal omdat het zo’n bijzondere ervaring is geweest.
Een paar dagen na het uitdelen van de uniformen en voetbal worden we uitgenodigd een voetbalwedstrijd bij te wonen. Het gaat dan “om het eggie”.

De wedstrijd vindt plaats op zondagmiddag om vier uur. Op dat tijdstip zijn we nog in overleg met de “constructor” over de bouw op Kisimbizi.

Een kwartiertje later gaan we op weg. Tot onze verbazing stapt directeur Spencer bij ons in de auto. Hij heeft een grote zak bij zich met alle uniformen en ook de bal. Kennelijk is de wedstrijd nog niet begonnen en is onze komst nodig voor de aftrap.

Plotseling rijden er een aantal boda boda’s (“motorachtige bromfietsen”) voor ons uit, luid toeterend. Het is alsof ze iedereen duidelijk willen maken dat er iets speciaals staat te gebeuren. Behalve flink toeteren worden allerlei juichgebaren gemaakt.

Via allerlei landweggetjes komen we uiteindelijk bij een voetbalveld aan. Het gras staat hoog, het terrein is verre van effen.

Wanneer we de auto uitstappen willen vele voetballers ons de hand schudden. De aanvoerder komt op ons af met een grote jackfruit in handen. Die overhandigt hij ons als dank voor wat we voor zijn team gedaan hebben.
Verschillende voetballers willen met Herma op de foto. Zij schijnt een speciale aantrekkingskracht op de voetballers te hebben. Na een verkleedpartij in de openlucht begint “ons team” met oefeningen. De voetballers staan in een kring. Zij krijgen een voor een de bal toegegooid en dienen die terug te koppen. Wanneer ook de tegenpartij gearriveerd is en omgekleed kan de wedstrijd beginnen. Het is inmiddels vijf uur. Maar dan doet zich toch een probleem voor.

De scheidsrechter beschikt niet over een fluit. Verschillende spelers laten zien dat je ook met je vingers kunt fluiten. De scheidsrechter blijkt niet over die vaardigheid te beschikken.

Desondanks gaat de wedstrijd van start. Armgebaren en stemgeluiden vervangen fluitsignalen. Het merendeel van de spelers spelen blootsvoets. Het moet gezegd, er wordt heel behoorlijk voetbal gespeeld. Verschillende spelers beschikken over een aardige techniek. De spelvreugde spat ervan af. Heerlijk om te zien.

En ook het publiek geniet. In de rust nemen we afscheid. We willen graag voor donker terug zijn in Mukono. Er is dan nog even een groepsfoto gemaakt.

4.4. Dat snijdt hout!

We gaan een dagje met coördinator Daniel Kibago op stap als vertegenwoordigers van het project Green Charcoal Lejofonds in de stad Mukono.

We gaan scholen bezoeken en hen te proberen te overtuigen dat het voordeliger is te koken op green charcoal in plaats van op hout.

We maken zelf de eerste fout. We hebben de informatiebrochure niet uitgeprint. Die fout herstellen we snel. Met een stel informatiebrochures gaan we op pad. We hebben een afspraak met de eigenaar van een groot ziekenhuis, even buiten Mukono. Hij is een school gestart voor verpleegkundigen. Bij de school hoort een keuken. Er wordt op hout gestookt.

Bij aankomst is de eigenaar nergens te bekennen. Hij neem zijn telefoon niet op.
Bij de school is geen student te zien. We gaan weg. Een valse start. We bezoeken vervolgens de Brainstorm school. Het is een primary school met een 120 leerlingen.

De vrouw van de directeur, die ook als oppas fungeert en de headmaster staan ons te woord in het kantoortje van de headmaster. We kennen beiden van eerdere bezoeken. Daniel doet overtuigend zijn woordje. De informatiebrochure werkt ondersteunend. Bij toelichtingen schakelt Daniel vaak over van het Engels naar het Luganda. We hebben dan alle tijd om de vele spreuken en berichten op de muren te lezen. Het eerste bericht dat opvalt is gericht aan de leerkrachten. En we zien waar de wijsheid mee begint. Beide dames zijn zeer geïnteresseerd. Ze zien de voordelen en nog belangrijker de besparingen. Maar wil men overgaan op het gebruik van green charcoal dan wil men eigenlijk de keuken verplaatsen. Overleg met de directeur is noodzaak. We krijgen de toezegging de resultaten ervan te horen.

We gaan op naar de Bishop West primary school met eraan verbonden een dovenafdeling. Het is een van onze favoriete scholen. Daar zijn we in 2009 gestart. Het Lejofonds heeft er voor gezorgd dat 9 dove kinderen er onderwijs konden gaan volgen.

We kennen de huidige directrice. Wanneer we bij haar kantoor aankomen, blijkt ze bezoek te hebben. Maar zo gauw ze ons ziet, stuurt ze de bezoekers weg en heet ons van harte welkom.

De directrice klaagt dat het zo heet is vandaag, waarop Daniel zegt dat dit alles ook te maken heeft met klimaatverandering mede ontstaan door het kappen van de vele bossen in Oeganda. De directrice beaamt dat. Dat is de reden van onze komst, daar willen we wat aan doen, zo geeft Daniel een voorzet.

Na het lezen van de informatiebrochure is de directrice direct overtuigd. Ze klaagt over de stijgende houtprijzen. Het is steeds moeilijker om aan hout te komen. Het moet van steeds verder weg komen. Haar school met 250 leerlingen heeft per trimester drie vrachtwagens hout nodig. Jullie moesten eens weten hoeveel kopzorgen ik heb om steeds op tijd hout geleverd te krijgen.

De directrice ziet het helemaal zitten om over te stappen op green charcoal. Maar dan kan ze en wil ze niet langer gebruik maken van een bouwvallige keuken. Dan is er een nieuwe keuken nodig. Daar is dit jaar geen geld voor. Hopelijk volgend jaar.

Samen met de directrice bekijken de plaats waar een nieuwe keuken moeten komen. Als het zover is kan een lelijke, uitzicht belemmerende opslagloods voor hout verdwijnen, wat een bijkomend voordeel is.

Herma neemt nog even tijd om herinneringen uit voorgaande jaren op te halen. Het afscheid op de Bishop West is hartelijk.

We besluiten ook even langs te gaan bij de buren, de Bishop East school. Wanneer we aankomen, blijkt er een vergadering te zijn. Dat betekent dat verschillende klassen het zonder leerkracht moeten doen. Wanneer we een camera tevoorschijn halen en leerlingen dat zien, komt de hele klas naar buiten gerend. Iedereen wil op de foto. De headmaster is in de vergadering en krijgen we niet te spreken. Twee leerkrachten staan ons te woord. Een vrouwelijke leerkracht geeft aan een leidende rol te hebben in de plaatselijke kerk. Zij is zeer geïnteresseerd en zegt toe de informatie door te geven aan het bestuur van de kerk. Contactgegevens worden uitgewisseld. Afwachten dus hoe dit verder gaat.

Tenslotte gaan we nog naar de Mukono Junior School, een grote school met ruim 800 leerlingen. Hier kom je niet zomaar binnen. Al bij de toegangspoort moeten formulieren ingevuld worden voordat de poort opengaat. We melden ons bij de administratie. We moeten plaats nemen in een wachtruimte. Uiteindelijk staat de deputy-headmaster ons te woord. Als hij hoort waarvoor we komen, maakt hij ons duidelijk dat we moeten wachten op de headmaster. Die is nog aan het lesgeven. We wachten geduldig. Uiteindelijk krijgen we de headmaster te spreken.

Daniel Kibago geeft aan dat hij de school eerder bezocht heeft en informatie heeft achtergelaten, dat hij ook met de headmaster gesproken heeft, maar vervolgens niets meer gehoord heeft. De headmaster beaamt alles. De informatie ligt bij het bestuur van de school. Vergaderingen laten altijd een overvolle agenda zien. Het onderwerp green charcoal heeft nog niet op de agenda gestaan. Geduld hebben dus. “Through patience you win!”, zou directeur Spencer van de Kisimbizi school zeggen, die deze slogan tot motto van zijn school heeft verheven.

We hebben ons dagje als vertegenwoordiger erop zitten. Scholen bezoeken is een tijdrovende bezigheid. Leo oppert nu eerst op internet te zoeken welke scholen in Mukono allemaal een emailadres hebben. Via email wil hij deze scholen benaderen. Wie weet!

Geef een reaktie